آسیب های زانو در تکواندو

زانو بزرگترین و پیچیده ترین مفصل سینوویال بدن به شمار می رود و عجیب نیست که مشکلات زانو هم از شایع ترین علایم عضلانی – اسکلتی مورد ارزیابی توسط پزشکان مراقبت‌های اولیه باشد .

همچنین فاکتورهای بالقوه زیر می تواند دلایلی باشند بر درصد شیوع بالای آسیب زانو :

ناپایدار بودن مفصل درشت نئی رانی
تحمل وزن تمام بدن
فاقد موانع استخوانی یا ساختارهای آهکی محافظ
پایداری صرفا بر عهده بافت های همبند
محدودیت حرکات

آناتومی کاربردی
مفصل زانو شامل 3 استخوان فمور(ران) ، تیبیا(ساق) و پاتلا(کشکک) و 3 سطح مفصلی است . ساختارهای مهم بافت نرم در زانو عبارتند از 4 لیگامان اصلی (صلیبی قدامی ، صلیبی خلفی ، کولترال داخلی و کولترال خارجی) ، کپسول مفصلی ، منیسکهای داخلی و خارجی ، تاندون چهار سر و تاندون پاتلا . منیسکها ساختارهایی فیبری غضروفی هستند که بین مفاصل تیبیوفمورال قرار دارند ، آنها باعث افزایش پایداری مفصل شده ، نیروهای تماس را روی غضروف مفصلی پخش می کنند .

شایع ترین آسیب های زانو در تکواندو 
آسیب های زانو به دو بخش حاد و مزمن(ناشی از پرکاری) تقسیم می شوند .
مهمترین آسیب های حاد شامل پارگی رباط ها و مینیسک زانو می باشند . در این بین آسیب ACL به دلیل شیوع بالاتر و دوره درمان نسبتا طولانی و احتمال بروز مجدد(reenjury) اهمیت بیشتری دارد .
اسپرین رباط متقاطع قدامی (ACL)
اصطلاحا به کشیدگی و به دنبال آن پارگی رباط ها ، اسپرین(sprain) گفته می شود . اسپرین در سه درجه خفیف ، متوسط و شدید تقسیم بندی می گردد .
در صورتی که بیش از 50% از تارهای رباط دچار پارگی شوند ، مفصل دچار ناپایداری شده و معمولا نیاز به جراحی وجود دارد . درسایر موارد با تمرینات فیزیوتراپی و تقویتی عضلات امکان بازگشت ورزشکار به فعالیت وجود دارد .

آسیب ACL چگونه اتفاق می افتد ؟
ACL معمولا به دنبال اصابت یک ضربه مستقیم آسیب نمی بیند . سازوکار آسیب ACL غیرمستقیم است و به دنبال چرخش زانو پس از یک تغییر مسیر ناگهانی یا یک فرود اشتباه اتفاق می افتد .
از نظر بیومکانیکی ، کاهش شتاب غیرتماسی ناگهانی یا پیچ خوردگی و چرخیدن همراه فشار از خارج هم زمان به زانو یا زانوی بیش از حد باز شده سازوکار آسیب ACL می باشد .

آسیب ACL چه علائم و نشانه هایی دارد ؟
آسیب ACL با صدای پاپ ، تورم شدید ناگهانی و درد همراه است . معمولا پس از آسیب توان راه رفتن فرد به شدت نزول کرده و ورزشکار احساس خالی کردن زانو را تجربه می کند . در موارد آسیب خفیف ، بی توجهی به آسیب منجر به مزمن شدن آن و منجر به احساس دائمی لغزش و ناپایداری بهمراه تحلیل عضلات چهار سر رانی و تورم متناوب خواهد شد .

نکاتی کاربردی پیرامون آسیب ACL و راه های پیشگیری از آن :

عدم تعادل قدرت عضلانی بین عضلات همسترینگ و چهار سر رانی در بروزاین آسیب موثر می باشد . توضیح اینکه ، تقویت بیش از حد عضلات چهار سر ران و ضعف همسترینگ ها ریسک آسیب را بالا می برد .

امکان رخ دادن این آسیب در تکواندوکاران هنگام استفاده از ضربات دولیو ، یوپ ، پانده دولیوچاگی برای پای ستون در تمامی مراحل چرخش و یا در ضربات پرشی همین تکنیک ها هنگام فرود برای پای ستون وجود دارد .

در تکواندو معمولا پس از اینکه ورزشکار یک تکنیک پرشی چرخشی نظیر فیلیپینی ، مومدولیوها و حتی دولیو چاگی را اجرا می کند و نمی تواند در زمان فرود تعادل خود را به خوبی حفظ کند ، ACL در پای ستون دچار کشیدگی یا پارگی می شود .

مقایسه الگوهای حرکتی با دو پا و یک پا نشان داده که ریسک آسیب ACL در حرکاتی که با یک پا انجام می شود ، بیشتر است .

اصلاح وضعیت قرارگیری پاها در حین حرکات ورزشی ، همچنین اصلاح ناهنجاری های اسکلتی عضلانی بایستی یکی از اقدامات برای پیشگیری از آسیب ACL باشد .

توجه به جنبه های عصبی عضلانی از جمله تمرینات حس عمقی ، تمرینات فعال سازی عضلات عمقی بدن و تمرینات هماهنگی درون مفصلی ، می تواند در پیشگیری از آسیب ACL بسیار مؤثر باشد .

خستگی احتمال بروز آسیب ACL را بالا می برد . پس حتی المقدور در زمان خستگی ذهنی و جسمی از انجام حرکات چرخشی پرشی اجتناب کنید . در همین راستا پیشنهاد می شود تمرینات بدنسازی سرعتی و پلیومتریک در ابتدای جلسه تمرین و پس از گرم کردن اجرا گردد .

حمایت از مفصل زانو در حین تمرینات سنگین و خسته کننده که به ویژه در افرادی که مستعد آسیب هستند و با تاکید بر حرکات چرخشی پرشی ، می تواند در کاهش آسیب ACL اثرگذار باشد .

به طور کلی احتمال رخداد آسیب ACL در مسابقات بیشتر از تمرین است . البته در رشته هایی همچون تکواندو دیده شده است که آسیب ACL در جلسات تمرین بیشتر حادث شده است .

برای تشخیص این آسیب از آزمون کشویی قدامی (راست) و آزمون لاچمن (چپ) استفاده می شود .

نکته : همیشه هر دو زانو را معاینه کنید و این کار را از زانوی غیرمبتلا آغاز نمایید . این رویکرد به بیمار اطمینان خواهد بخشید و هرگونه هراس در مورد معاینه را محدود می‌کند و پایه‌ای برای مقایسه زانوی مبتلا با آن نیز فراهم خواهد نمود . با استفاده از پشت دست ، گرمی را به عنوان نشانگر التهاب ارزیابی کنید .

منبع : سایت هنرهای رزمی
نویسنده : مجید نیری ، سرپرست کمیته پژوهش فدراسیون تکواندو